Volgens minister Schippers van VWS kan het een patiënt helpen een opname van een gesprek in de spreekkamer later terug te luisteren en/of te kijken om zijn gedachten op een rij te zetten en beslissingen te nemen.[1] Ook de KNMG heeft zich uitgelaten over het opnemen van gesprekken in de spreekkamer en is bezig met het voorleggen van een concept handreiking over dit onderwerp.[2]
Uitgangspunt van zowel minister Schippers als de KNMG is dat de patiënt de arts inlicht over de wens om een opname te maken. Maar moet een patiënt eigenlijk toestemming vragen om een gesprek op te nemen? Nee, dat hoeft de patiënt niet. Dus ook als de patiënt heimelijk een opname maakt, is dit niet strafbaar, omdat hijzelf deelnemer is aan het gesprek (artikel 139 b Wetboek van Strafrecht).
Laten we er voor het vervolg echter even gemakshalve vanuit gaan dat de patiënt u fatsoenshalve wel om toestemming vraagt. Geeft u dan die toestemming? De volgende vragen kunnen daarbij een rol spelen:
- Mag u weigeren om toestemming te geven? Ja, u mag weigeren om opgenomen te worden. U bent wel verplicht de informatie die besproken is tijdens het gesprek op schrift mee te geven, indien de patiënt daarom verzoekt (artikel 7:448 lid 1 Burgerlijk Wetboek).
- Neemt de patiënt het gesprek op of moet u dat zelf faciliteren? Dat kan allebei. Wanneer de patiënt zelf het gesprek opneemt, raadt de KNMG in haar concept handreiking aan om zelf ook een kopie te vragen en deze op te slaan in het elektronisch patiëntendossier. U kunt er ook voor kiezen om opnames vanuit uw digitale werkomgeving te maken en deze enkel beschikbaar te stellen via een inlogportal voor patiënten, net zoals bijvoorbeeld software voor beeldbellen (bv centric).
- Wat mag de patiënt doen met de opname? De patiënt mag de opname enkel en alleen voor persoonlijke doeleinden gebruiken. De Wet bescherming persoonsgegevens is dan niet van toepassing.
- Wat nu als de patiënt de opname op ‘social media’ zet? Als u geen expliciete toestemming hebt gegeven voor het delen van de opname op ‘social media’ zoals facebook, dan is het delen van de opname onrechtmatig jegens u. Als u de opname verwijdert wilt zien, dient u uw patiënt meteen te sommeren de opname te verwijderen, bij gebreke waarvan u door een advocaat een kort geding laat starten tot verwijdering van de opname. Uw advocaat kan dan ook eventuele (reputatie)schade vorderen, die u als gevolg van het openbaar maken van de opname heeft geleden. Voor een dergelijke procedure is het wel handig als u over een kopie bezit van de originele opname. Een opname kan, als deze op de smartphone van een patiënt gemaakt is, immers bewerkt worden.
- Mag de opname in een gerechtelijke procedure gebruikt worden? Ja, meestal wel. Opnames kunnen worden ingebracht als bewijs in een civiele zaak (bv. over een medische fout) die uw patiënt tegen u heeft aangespannen. Openbaarmaking van opnames aan de rechter in een civiele zaak tussen arts en patiënt is in beginsel niet onrechtmatig (de Hoge Raad vindt dit geen inbreuk op het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer). Voor het tuchtrecht geldt min of meer hetzelfde, ook daar mag de opname meestal als bewijs ingebracht worden.
Minister Schippers vindt het een verstandige keuze om een opname als hulpmiddel te gebruiken om samen met de arts uiteindelijk te komen tot een weloverwogen beslissing. Het kan de patiënt helpen om zijn gedachten en keuzes te vormen, vooral bij een emotioneel beladen gesprek. Zij vindt wel dat iedereen zich aan de spelregels moet houden. De KNMG hanteert in haar concept handreiking een aantal nuttige uitgangspunten. Zo adviseert zij als uitgangspunt te nemen het opnemen van gesprekken door patiënten als ondersteuning te beschouwen en als een (extra) mogelijkheid om informatie over te dragen en de positie van de patiënt te versterken.
Geeft u, na het lezen van deze blog, toestemming voor het opnemen van een gesprek?
Wilt u meer weten over dit onderwerp, neemt u dan contact op met mr. drs. Inge Hustings (i.hustings@forwardadvocaten.nl of 06-23112690).
[1] Volgens minister Schippers (VWS) in een kamerbrief van 10 maart 2016, zie https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/patientenrecht-en-clientenrecht/documenten/kamerstukken/2016/03/10/kamerbrief-juridische-status-van-geluidsopname-van-een-gesprek-met-de-arts
[2] https://www.knmg.nl/actualiteit-opinie/nieuws/nieuwsbericht/knmg-maakt-handreiking-over-opnemen-gesprekken-in-spreekkamer.htm en https://www.knmg.nl/web/file?uuid=833161f6…
